Kerala School Sanskrit Learning Materials

ക്രിസ്തുഭാഗവതം - തര്‍ജ്ജമ

പത്താം ക്ലാസ്

പ്രഫ. പി. സി. ദേവസ്യ എഴുതിയ ക്രിസ്തുഭാഗവതം എന്ന സംസ്കൃതമഹാകാവ്യത്തിലെ വരികള്‍ക്കു എന്റെ എളിയ തര്‍ജ്ജമ. ഏവ‍ര്‍ക്കും ക്രിസ്തുമസ് ആശംസകള്‍

1)യൂയം സ്വധര്‍മ്മാചരണം പരേഷാം

ആലോകനാര്‍ത്ഥം ജനതാസമക്ഷം

മാ കാര്‍ഷ്ട നാകസ്ഥപിതുര്‍ന്ന ലഭ്യോ

യദ്യേവമുത്തുംദകൃപാപ്രസാദഃ

നിങ്ങള്‍ സ്വധര്‍മ്മാചരണങ്ങളെപ്പൊഴും

മറ്റുള്ളവര്‍ കാണ്‍കിലതൊട്ടു ചെയ്തിടാ

സ്വര്‍ഗ്ഗസ്ഥനാം നിന്റെ പിതാവില്‍ നിന്നുമാ

കൃപാപ്രസാദങ്ങള്‍ ലഭിച്ചിടില്ല കേള്‍

2)ദദാതി ഭിക്ഷാം തു ഭവാന്‍ യദാ തദാ

ന കാരയേത്തൂര്യനിനാദമഗ്രതഃ

നൃണാം വിലോകം സ്തവനം ച ലിപ്സവഃ

സഭാസു രഥ്യാസു ദാംഭികാ യഥാ

നല്‍കീടുകില്‍ ഭിക്ഷയതെപ്പൊഴാകിലും

പെരുമ്പറച്ചെണ്ട മുഴക്കിയാകൊലാ

സഭാഗൃഹത്തില്‍, വഴിവക്കിലിങ്ങനെ

കാപട്യമുള്ളോരിതു ചെയ്തിടുന്ന പോല്‍

3)ഭിക്ഷാ ത്വയാ ദക്ഷിണഹസ്തദത്താ

മാ ജ്ഞായതാം വാമകരേണ തേ സാ

ദാനസ്യ ചൈവം നിഭൃതം കൃതസ്യ

പിതാ ഫലം ദാസ്യതി ഗുപ്തദര്‍ശീ

വലത്തു കൈ കൊണ്ടു കൊടുത്ത ഭിക്ഷ-

യിടത്തു കൈയ്യൊട്ടുമറിഞ്ഞിടേണ്ട

രഹസ്യമായ് ച്ചെയ്തൊരു പുണ്യകര്‍മ്മ-

ഫലം തരും നിന്റെ പിതാവ് സത്യം

4)യദാ പുനസ്ത്വം ഭജനം കരോഷി

തദാ സമോ മാ ഭവ ദാംഭികൈസ്ത്വം

പരാവലോകായ ഹി യേ ഭജന്തി

സമാജഗേഹേ ച ചതുഷ്പഥേ ച

സദസ്സിലും നാല്‍ക്കവലക്കു മുമ്പിലും

പരന്നു കാണാന്‍ ഭജനം നടത്തിടും

കാപട്യമുള്ളോരിതു ചെയ്തിടുന്ന പോ-

ലൊരിക്കലും ചെയ്യുക നല്ലതല്ല കേള്‍

5)യദാ പുനഃ പ്രര്‍ത്ഥയസേ തദാ ഗൃഹം

പ്രവിശ്യ ബദ്ധ്വാ ച കവാടമേകകഃ

കുരു സ്വതാതം പ്രതി യാചനാം രഹഃ

പിതാ ഫലം ദാസ്യതി ഗുപ്തദര്‍ശീ

പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുവാനായുടന്‍ പൂക്കു നിന്‍ ഗൃഹം

ബന്ധിച്ചതിന്‍ വാതിലകത്തു പോയിടൂ

എല്ലാമറിഞ്ഞോരു പിതാവിനോടു നീ

രഹസ്യമായ് യാചന ചെയ്ക കേട്ടിടും

മൂഷികവംശം

ഒമ്പതാം ക്ലാസ് സംസ്കൃതാധ്യാപകര്‍ക്കു വേണ്ടി

സംസ്കൃതത്തില്‍ ചരിത്രകാവ്യങ്ങൾ വളരെ കുറവാണ്. രഘുവംശം സൂര്യവംശം ചരിത്രപ്രതിപാദകമാണെങ്കിൽ കൂടി മഹാകാവ്യമായാണ് പരിഗണിക്കാറ്. കല്ഹണന്‍റെ രാജതരംഗിണിയാണ് ഈ ചരിത്രകാവ്യങ്ങളിലെ പ്രാതസ്മരണീയമായിട്ടുള്ളത്.

ആ നിലയ്ക്കു കേരളത്തിൽ നിന്നും സംസ്കൃതഭാഷയില്‍ ഒരു ചരിത്രകാവ്യമുണ്ടായി എന്നതാണ് ഇതിന്‍റെ പ്രത്യേകത. ചരിത്രകാവ്യമാണ് മൂഷികവംശം.

അതുലൻ എന്ന കേരളീയകവി ക്രി.വ. പന്ത്രണ്ടാം ശതകത്തിൽ രചിച്ച പതിനഞ്ചു സർഗ്ഗങ്ങളുള്ള സംസ്കൃതമഹാകാവ്യമാണ്‌ മൂഷികവംശം. ഏഴിമല ആസ്ഥാനമാക്കി ഭരിച്ച മൂഷികരാജവംശത്തെക്കുറിച്ചാണ് ഇതിൽ വിവരിക്കുന്നത്.

ഒന്നാം മൂഷികനായ രാമഘടമൂഷികൻ മുതൽ ശ്രീകണ്ഠൻ വരെ മൂഷികവംശത്തിലെ 115 രാജാക്കന്മാരെക്കുറിച്ച് ഇതിൽ പ്രതിപാദിക്കുന്നുണ്ട്. ഇതിൽ ചരിത്രവും ഐതിഹ്യവും കെട്ടുപിണഞ്ഞു കിടക്കുന്നു. അവസാന സർഗത്തിൽ - കവി തന്റെ സമകാലികനായ ശ്രീകണ്ഠൻ അഥവാ കണ്ടൻകാരിവർമനെക്കുറിച്ചു വർണിക്കുന്നു.

ഗർഭിണിയായ ഒരു കേരളരാജ്ഞി ഏഴിമലയിൽവെച്ച് രാമഘടമൂഷികനെ പ്രസവിക്കുന്നതാണ് കഥാരംഭം. രാമഘടനു ശേഷം നന്ദനൻ (നന്നൻ) തുടങ്ങി പരമ്പര നീളുന്നു. പെരിഞ്ചെല്ലൂർ ക്ഷേത്രപ്രതിഷ്ഠാപകനായ ശതസോമൻ, ചേരരാജാവായിരുന്ന ജയരാഗന്റെ പുത്രനും കോലരാജാവായ ഗോദവർമ്മ തുടങ്ങിയവരെപ്പറ്റിയും വിവരിക്കുന്നു. ശ്രീമൂലവാസത്തിൽചെന്ന് ബൌദ്ധരുടെ ആശിസ്സു വാങ്ങിയ രണ്ടാം വലഭന്റെയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ അനുജനായ ശ്രീകണ്ഠന്റെയും കഥകളും സ്തുതിയുമാണ് അന്ത്യസർഗ്ഗങ്ങളിൽ.

പതിമൂന്നാം സര്‍ഗ്ഗം

സംസ്കൃതം

1)അഥ തസ്യ വിഭോരനന്തരോ

വിജയീ സദ്ഗുണരത്നസാഗരഃ

ബലഭദ്രസമാനവിഗ്രഹോ

വലഭോ നാമ ബഭൂവ പാര്‍ഥിവഃ

മലയാളം

വിഭുവാമവനെത്തുടര്‍ന്നു വ-

ന്നുളവായ് സദ്ഗുണരത്നസാഗരന്‍

ബലഭദ്രസമാനവിക്രമന്‍

നരനാഥന്‍ വലഭാഖ്യനുത്തമൻ

സംസ്കൃതം

2)രണദര്‍പ്പവികസ്വരേഷ്വലം

മുഖരാ യസ്യ മുഹുശ്ശിലീമുഖാഃ

വദനാംബുരുഹേഷു വിദ്വിഷാം

പതിതാഃ പ്രാണമധൂന്യുപാദധുഃ

മലയാളം

രണദര്‍പ്പമൊടുജ്വലിച്ചിടും

രിപുവക്ത്രാംബുജമെത്തി ജീവനാം

മധുവുണ്ണുവതുണ്ടു മര്‍മ്മരം

ചൊരുയുന്നോരു  ശിലീമുഖങ്ങളും

സംസ്കൃതം

3)അപനുദ്യ തതസ്തതോ രിപൂന്‍

സ്വപരിത്രാണപരായണോദ്യമാന്‍

നൃപതിര്‍നിജവംശകേതവേ

നൃപരാമായ ദദൌ ഭടസ്ഥലീം

മലയാളം

നിജരക്ഷ നിനച്ചു മണ്ടിടും

രിപുജാലത്തെ വധിച്ചു ബന്ധുവാം

നൃപരാമനെ ഉര്‍വ്വരാധിപൻ

നിയമിച്ചങ്ങു ഭടസ്ഥലീശനായ്

സംസ്കൃതം

4) അഭിരക്ഷ്യ ഭുവം ചിരായ യോ

വിഭവൈര്‍ന്യായവശാദുപാര്‍ജിതൈഃ

വ്യഥിതപ്രഥിതം മുരദ്വിഷോ

ഭുവി നാരായണപൂര്‍വ്വകം പുരം

മലയാളം

ശരിയാം വഴിയാര്‍ന്നതാം ധനം

വിനിയോഗിച്ചു ഭരിച്ചു നാടവന്‍

മുരശത്രുവിനായ് പണിഞ്ഞു ന-

ല്ലൊരു നാരായണനാമകം പുരം

സംസ്കൃതം

5) അഥ തത്ര നൃപേ യശോനിധൌ

സ്മരണീയാം പ്രതിമഭ്യുപേയുഷി

സ്വസുരസ്യ സുതസ്മരാകൃതിഃ

പൃഥിവീം പാലയതി സ്മ പാലകഃ

മലയാളം

അഥ കേള്‍വി പെരുത്ത ഭൂമിപൻ

സ്മൃതിമാത്രൈകപദം ഭജിക്കവേ

സ്വസുവിന്‍റെ സുതൻ ഭരിക്കയാൽ

ഭുവനം, പാലകനാമഭൂമിപൻ

(ഡോ.കെ.രാഘവന്‍ പിള്ളയുടെ വിവര്‍ത്തനം)

മൃച്ഛകടികം (സംസ്കൃതരൂപകം )
ഒമ്പതാം ക്ലാസിലെ സംസ്കതാധ്യാപകര്‍ക്കു വേണ്ടി പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നത്.

മൃത്ത് = മണ്ണ്, ശകടികാ = ചെറിയവണ്ടി (കളിവണ്ടി). മൃച്ഛകടികത്തിലെ സുപ്രധാനമായ രംഗമാണ് ചാരുദത്തന്‍റെ പുത്രന്‍ മൺവണ്ടി കൊണ്ടു കളിക്കുന്നത്.

ഈ രൂപകത്തിന്റെ രചയിതാവു ശൂദ്രകൻ ആണ്. ഇതിന്റെ രചനാകാലം ബി.സി-2 എന്നു കരുതുന്നു. മറ്റ് പ്രാചീനരായ എഴുത്തുകാരെയും പൊലെ ശൂദ്രകന്റെ കാലവും വ്യക്തമല്ല. ആരഭി വംശത്തിലെരാജകുമാരനായ ശിവദത്തനാണ് ശൂദ്രകനെന്ന ഒരു വാദമുണ്ട്. ശുദ്രകൻ എന്നതു വ്യാജമായ ഒരു പേരാകുവാനും സാധ്യത ഉണ്ടെന്നും ചില പണ്ഡിതർ കരുതുന്നു. രാജഭരണത്തെ വിമർശിക്കുന്നഒരു കൃതി ആണെന്നതിലാകാം ഇത്തരമൊരു വാദം. ശതവാഹന വംശത്തിന്റെ സ്താപകനായ ശിമുകൻ ആണ് ശുദ്രകൻ ആണെന്ന വാദവും നിലനിൽക്കുന്നു. എന്നാൽ ഭാസൻ തന്നെയാണു ശുദ്രകൻ എന്നുള്ള വിചിത്രമായ തർക്കവും രംഗത്തുണ്ട്. ഭാസന്റെ നാടകമായ ചാരുദത്തവും മൃച്ചകടീകവുമായുള്ള ആദ്യ അങ്കങ്ങളിലെ സാമ്യമാകാം ഇതിനു കാരണം. എന്നാൽ ഈ വാദത്തിനു അധീകം അംഗീകാരം കിട്ടിയിട്ടില്ല.

(ഏഴാമങ്കം )
ചാരുദത്തനും മൈത്രേയനും പ്രവേശിക്കുന്നു

വിദൂഷകൻ: നോക്കൂ നോക്കൂ പുഷ്പകരണ്ഡകോദ്യാനത്തിന്റെ ശ്രീത്വം നോക്കൂ

ചാരുദത്തൻ: അത് ശരിയാണ് സുഹൃത്തെ. കാരണം, വണിക്കുകളെ പോലെ വൃക്ഷങ്ങൾ അവയുടെ പൂക്കളെ വിരിയിച്ച് കാണിക്കുന്നു. വണ്ടുകളാകട്ടെ നികുതിപിരിയ്ക്കുന്നവരെ പോലെ കറങ്ങി നടക്കുന്നു.

വിദൂഷകൻ: സുഹൃത്തേ താങ്കൾ ഈ ഭംഗിയുള്ള പാറമേൽ ഇരുന്നാലും.

ചാരുദത്തൻ: (ഇരുന്നുകൊണ്ട്) സുഹൃത്തേ വർദ്ധമാനകൻ വൈകുന്നുവല്ലൊ.

വിദൂഷകൻ:ഞാൻ വർദ്ധമാനകനോട്, വസന്തസേനയേയും കൊണ്ട് വേഗം വരാൻ തന്നെയാണ് പറഞ്ഞിരിക്കുന്നത്

ചാരുദത്തൻ: പിന്നെന്താണവൻ വൈകുന്നത്? അവന്റെ വണ്ടിയ്ക്കുമുന്നിൽ ഇനി വൈക്കോൽ വണ്ടി വല്ലതും ഉണ്ടോ?(വഴിതടസ്സം സൃഷ്ടിച്ച് മെല്ലെ മെല്ലെ പോകുന്നതാണല്ലൊ വയ്ക്കോൽ വണ്ടികൾ) ഇനി വണ്ടിച്ചക്രങ്ങൾക്ക് എന്തെങ്കിലും പറ്റിയൊ? മൂക്കുകയർ പൊട്ടിക്കാണുമോ? അതുമല്ലെങ്കിൽ വഴിയിൽ വല്ല മരങ്ങളും വീണ് തടസ്സം സൃഷ്ടിച്ചതിനാൽ മറ്റ് വല്ല വഴിക്കുമാണോ അവൻ വരുന്നത്? അതോ ഇനി മെല്ലെമെല്ലെ കാളകളെ തെളിച്ച് അവനവന്റെ ഇഷ്ടം പോലെ സാവധാനം അവൻ വരുകയാണോ? എന്തിനാണവൻ ഇത്ര വൈകിയ്ക്കുന്നത്?

(ഒളിച്ച ആര്യകനേയും വഹിച്ച് വണ്ടിയോടെ വർദ്ധമാനകൻ പ്രവേശിക്കുന്നു.)

വർദ്ധമാനകൻ: നട കാളേ.. നട നട

ആര്യകൻ:(ആത്മഗതം) രാജസേവകരാൽ കണ്ട് പിടിക്കപ്പെടുമോ എന്ന് അത്യന്തം പേടിച്ച്, കാലിൽ ചങ്ങല കാരണം ഓടാൻ കഴിയാതെ, കാക്കക്കൂട്ടിൽ വളരുന്ന കുയിലിനെ പോലെ ഞാൻ സാധു ചാരുദത്തന്റെ വണ്ടിയിൽ ഒളിഞ്ഞ് പോകുന്നു.
ഓ! നഗരത്തിൽ നിന്നും കുറേ ദൂരം പോന്നിരിക്കുന്നു. അതിനാൽ ഈ വണ്ടിയിൽ നിന്നും ഇറങ്ങി വൃക്ഷങ്ങൾക്കിടയിലൂടെ രക്ഷപ്പെടണോ? അതോ വണ്ടിയുടമ ചാരുദത്തനെ കാണണോ? അല്ലെങ്കിൽ ഈ വൃക്ഷക്കൂട്ടത്തിനിടയിലൂടെ രക്ഷപ്പെടുക എന്നത് വ്യർത്ഥമാകാം. ആര്യ ചാരുദത്തനെ ശരണം പ്രാപിച്ചാൽ അദ്ദേഹം രക്ഷിച്ചുകൊള്ളും. അതിനാൽ അദ്ദേഹത്തെ കാണുകതന്നെ നല്ലത്.
ചാരുദത്തൻ, ആപത്‌സമുദ്രത്തിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെടാൻ ശ്രമിക്കുന്ന എന്നെ കണ്ടാൽ, സന്തോഷിച്ച് എന്നെ രക്ഷപ്പെടാൻ സഹായിക്കും. അദേഹത്തിന്റെ ഗുണംകൊണ്ടാണ് ഈ ദേഹം എനിക്ക് തിരിച്ച് കിട്ടിയത് എന്ന് ഞാൻ ഓർക്കുകയും ചെയ്യും.

വർദ്ധമാനകൻ: ഇതാ ആ ഉദ്യാനം എത്തിപ്പോയി. (സമീപം ചെന്ന്) ആര്യ മൈത്രേയാ.

വിദൂഷകൻ:തോഴരേ തോഴരേ.. സന്തോഷിക്കൂ നല്ല വാർത്ത. വർദ്ധമാനകൻ വിളിക്കുന്നു. വസന്തസേന വന്നിട്ടുണ്ടാകും.

ചാരുദത്തൻ:സന്തോഷം.. എനിക്ക് സന്തോഷം. ആയി.

വിദൂഷകൻ:എടാ ശുംഭാ എന്താണിത്ര വൈകിയത്?

വർദ്ധമാനകൻ: ആര്യ മൈത്രേയാ, ദേഷ്യപ്പെടരുത്. വണ്ടിയുടെ വിതാനം എടുക്കാൻ മറന്നു പോയി. അത് എടുത്തുകൊണ്ട് വരാൻ പോയതിനാൽ അൽപ്പം വൈകിയതാണ്.

ചാരുദത്തൻ: വർദ്ധമാനകൻ, വണ്ടി തിരിച്ചിടൂ. മൈത്രേയാ, വസന്തസേനയെ ഇറക്കിക്കൊണ്ട് വരൂ.

വിദൂഷകൻ: എന്താ അവളുടെ കാലുകൾ ചങ്ങലയ്ക്കിട്ടിരിക്കുന്നുവോ? തന്നത്താനെ ഇറങ്ങി വന്നൂടെ അവൾക്ക്? (എഴുന്നേറ്റ് വണ്ടിയിൽ നോക്കി) അയ്യോ ഇത് വസന്തസേനയല്ല. മറിച്ച് വസന്തസേനൻ ആണല്ലൊ.

ചാരുദതതൻ: കളിയാക്കരുത് തോഴരേ. സ്നേഹകാലത്ത് കാലതാമസം പൊറുക്കില്ല. അതിനാൽ ഞാൻ സ്വയം അവളെ ഇറക്കിക്കൊണ്ട് വരാം. (ഇതും പറഞ്ഞ് എഴുന്നേൽക്കുന്നു)

ആര്യകൻ:(കണ്ടിട്ട്) ആഹാ ഇതാ ഈ വണ്ടിയുടെ ഉടമ. കേൾക്കുന്ന പോലെ തന്നെ കാണുവാനും സുന്ദരൻ. ഇവൻ എന്നെ രക്ഷിക്കും

ചാരുദത്തൻ:(വണ്ടിയിൽ കയറി നോക്കി) അയ്യോ ഇതാരാണ്? ആനയുടെ തുമ്പിക്കൈ പോലെ നീളമുള്ള കൈകൾ, സിംഹത്തെ പോലെ ഗംഭീരത തോന്നിക്കുന്ന മുഖം, വിശാലമായ മാറിടം, താമ്രപർണ്ണനിറമുള്ള വിശാലമായ കണ്ണുകൾ, ഇപ്രകാരം കണ്ടാൽ തന്നെ കേമനായി തോന്നിക്കുന്ന ഇദ്ദേഹത്തിനു എന്തേ ഇങ്ങനെ കാലിൽ ചങ്ങല വന്നു? പറയൂ, താങ്കൾ ആരാണ്?

ആര്യകൻ: ശരണാഗതനാണ്, ഇടയൻ ആര്യകനാണ് ഞാൻ.

ചാരുദത്തൻ:പാലക രാജാവ് ഇടയത്തെരുവിൽ നിന്നും പിടിച്ച് കൊണ്ട് വന്ന് തടവറയിലിട്ട ആൾ തന്നെ ആണോ?

ആര്യകൻ: അതേ.. ആ ആര്യകൻ തന്നെ

ചാരുദത്തൻ: ഭാഗ്യവശാൽ മാത്രമാണ് താങ്കൾ എന്റെ മുന്നിൽ വന്ന് പെട്ടിരിക്കുന്നത്. ശരണാഗതനായി വന്നവനെ ഞാൻ എന്റെ പ്രാണൻ വെടിഞ്ഞാലും രക്ഷിക്കുക തന്നെ ചെയ്യും.

(ആര്യകൻ സന്തോഷം കാണിക്കുന്നു)

ചാരുദത്തൻ:വർദ്ധമാനകാ, കാലിലെ ആ ചങ്ങല ഊരിമാറ്റൂ

വർദ്ധമാനകൻ: ആജ്ഞ പോലെ. (ആര്യകന്റെ കാലിലെ ചങ്ങല അഴിച്ച് മാറ്റി) ചങ്ങല ഊരിക്കളഞ്ഞു.

ആര്യകൻ:പകരം സ്നേഹബന്ധത്തിന്റെ ചങ്ങലയാൽ ബന്ധിച്ചിരിക്കുന്നു

വിദൂഷകൻ:(ചാരുദത്തന്റെ കാലുകളിൽ) ഈ ചങ്ങല ഇടൂ. അദ്ദേഹം ഇപ്പോൾ തികച്ചും സ്വതന്ത്രനായി. ഇനി നമുക്ക് തടവറയിലേക്ക് പോകാം.

ചാരുദത്തൻ:ച്ഛേ.. അനാവശ്യം പറയാതെ. ശാന്തമായി ഇരിക്കൂ

ആര്യകൻ: സ്നേഹിതാ ചാരുദത്താ ഞാനും സ്നേഹം കൊണ്ട് തന്നെ ആണ് ഈ വണ്ടിയിൽ കയറിയത്. താങ്കൾ എന്നോട് ക്ഷമിക്കണം.

ചാരുദത്തൻ: എന്റെ വണ്ടിയിൽ വരാനുള്ള സ്നേഹം താങ്കൾ കാണിച്ചതിൽ ഞാൻ സന്തോഷവാനാണ്.

ആര്യകൻ: അങ്ങയുടെ ആജ്ഞാനുസൃതം ഞാൻ പോകാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു.

ചാരുദത്തൻ: അങ്ങനെ ആയിക്കോട്ടെ. പോയ്ക്കോളൂ.

ആര്യകൻ: എന്നാലിറങ്ങട്ടെ.

ചാരുദത്തൻ: മിത്രമേ, ഇറങ്ങരുത്. ഇപ്പോളല്ലെ ചങ്ങലയുടെ ഭാരം ഒഴിഞ്ഞത്. എന്നിരുന്നാലും താങ്കൾക്ക് പെട്ടെന്ന് നടക്കാൻ കഴിയില്ല. രാജസേവകർ ധാരാളം വന്നുപോയിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഈ പ്രദേശത്ത് എന്റെ വാഹനം വിശ്വാസം ജനിപ്പിക്കും. അതിനാൽ ഈ വണ്ടിയിൽ തന്നെ പോയ്ക്കൊള്ളൂ.

ആര്യകൻ: അങ്ങയുടെ ആജ്ഞ പോലെ.

ചാരുദത്തൻ:കുശലപൂർവ്വം യാത്രചെയ്ത് ബന്ധുജനങ്ങളുടെ അടുത്ത് എത്തൂ

ആര്യകൻ:തീർച്ചയായും അങ്ങ് എന്റെ ബന്ധുവായി വന്നു

ചാരുദത്തൻ:വരുംകാലങ്ങളിൽ എന്നെ കൂടെ ഓർക്കുക

ആര്യകൻ: അവനവനെ മറക്കില്ലല്ലൊ?

ചാരുദത്തൻ: പോകുംവഴി താങ്കളുടെ രക്ഷ, ദേവതകൾ ചെയ്യട്ടെ.

ആര്യകൻ: എന്റെ രക്ഷ താങ്കൾ തന്നെ ചെയ്തല്ലൊ.

ചാരുദത്തൻ: താങ്കൾ ഭാഗ്യം കൊണ്ട് സുരക്ഷിതനാണ്

ആര്യകൻ: പ്രിയസുഹൃത്തേ, അതിനും കാരണക്കാരൻ താങ്കളാണ്.

ചാരുദത്തൻ:പാലകരാജാവ് താങ്കളെ പിടികൂടുന്നതിനായി ശ്രമിക്കുന്നതിനാൽ താങ്കൾ സുരക്ഷിതനല്ല. അതിനാൽ പെട്ടെന്ന് തന്നെ പൊയ്ക്കോളൂ.

ആര്യകൻ: ശരി തന്നെ. വീണ്ടും കാണുന്നത് വരെ വണക്കം

(ഇതും പറഞ്ഞ് പോകുന്നു)

ചാരുദത്തൻ:പാലകരാജാവിനോട് ആര്യകനെ രക്ഷിക്കുക എന്ന വലിയ അപരാധം ചെയ്ത് ഇവിടെ നിൽക്കുന്നത് ഒട്ടും ശരിയല്ല. ഹേ മൈത്രേയാ, ഈ ചങ്ങല ആ പൊട്ടക്കിണറ്റിൽ ഇടൂ. ചാരന്മാർ നിറയെ ഉള്ളതാണ്. അവർ കാണരുത്.

(ഇടം കണ്ണ് തുടിയ്ക്കുന്നതായി സൂചിപ്പിച്ച്) മിത്ര മൈത്രേയാ, ഞാൻ വസന്തസേനയെ കാണാൻ കൊതിക്കുന്നു. നോക്കൂ

ഇന്ന് പ്രാണപ്രേയസി വസന്തസേനയെ കാണാൻ സാധിക്കാത്ത എന്റെ ഇടം കണ്ണ് തുടിയ്ക്കുന്നു. ഒരു കാരണവും കൂടാതെ ഭയം കൊണ്ട് എന്റെ ഹൃദയം വ്യഥ കൊള്ളുന്നു.
ആയതുകൊണ്ട് വരൂ നമുക്ക് പോകാം. (ചുറ്റിനടന്ന്) അയ്യോ ബുദ്ധസംന്യാസി എതിരേ വരുന്നു. ഇത് അശ്രീകരസൂചകമാണല്ലൊ. അയാളീ വഴി വന്നോട്ടെ നമുക്ക് മറ്റേ വഴി പോകാം. വരൂ.

(എന്നും പറഞ്ഞ് എല്ലാവരും പോകുന്നു.)

ഇപ്രകാരം മൃച്ഛകടികത്തിലെ ആര്യകാപഹരണം എന്ന ഏഴാമങ്കം സമാപിച്ചു.
(കടപ്പാട്
സുനില്‍ മുതുകുറിശ്ശി മന)